Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là tổng giá trị tiền tệ hoặc giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ đã hoàn thành được sản xuất trong phạm vi một quốc gia trong một thời kỳ nhất định. Là một thước đo rộng của tổng sản lượng trong nước, đây là một thẻ điểm toàn diện giúp đo lường tình hình kinh tế của một quốc gia.
GDP là một công cụ quan trọng hướng dẫn các nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và doanh nghiệp khi đưa ra các quyết định chiến lược. Để tính toán GDP của một quốc gia, người ta cần bao gồm tất cả hoạt động tiêu dùng tư nhân và công cộng, chi tiêu của chính phủ, đầu tư, bổ sung vào hàng tồn kho tư nhân, chi phí xây dựng đã trả và cán cân ngoại thương (cộng thêm đối với xuất khẩu và trừ bớt đi đối với nhập khẩu). Dữ liệu GDP thường được Cục Thống kê Quốc gia của các nước công bố và theo tỷ lệ phần trăm. Hầu hết các quốc gia công bố dữ liệu GDP hàng tháng và hàng quý.
GDP có thể được tính toán trên cơ sở danh nghĩa hoặc thực tế, trong đó lạm phát thực tế có tính đến cả lạm phát. Nhưng GDP thực tế thường được sử dụng vì đây là phương pháp tốt nhất để thể hiện hiệu suất kinh tế dài hạn của một quốc gia. Các tổ chức chính phủ, chẳng hạn như Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ, sử dụng tỷ lệ tăng trưởng và các số liệu thống kê GDP khác trong quá trình ra quyết định của họ khi xác định loại chính sách tiền tệ.
Khi nào thì GDP của một quốc gia tăng, và khi nào thì giảm?
Trong tất cả các thành phần tạo nên GDP của một quốc gia, cán cân ngoại thương là một yếu tố quan trọng cần để mắt. Nếu tổng giá trị hàng hoá và dịch vụ mà nhà sản xuất trong nước bán cho nước ngoài vượt quá tổng giá trị hàng hoá và dịch vụ của nước ngoài được người tiêu dùng trong nước mua vào thì quốc gia đang ở tình trạng xuất siêu. Ở tình huống này, GDP của đất nước đó có xu hướng tăng trưởng.
Nếu tình huống ngược lại xảy ra hay số tiền mà người tiêu dùng trong nước chi cho các sản phẩm nước ngoài vượt quá tổng số tiền các nhà sản xuất trong nước có thể bán cho người tiêu dùng nước ngoài, thì tình trạng này gọi là thâm hụt thương mại. Ở tình huống này, GDP của đất nước đó có xu hướng giảm sút.
Làm sao để đọc dữ liệu GDP?
Dữ liệu GDP nên được đánh giá ở hai cấp độ. Đầu tiên là ước tính động thái của GDP theo tháng và theo quý. Thứ hai là so sánh giá trị thực tế với giá trị dự báo.
Nhìn chung, nếu tốc độ tăng trưởng chậm lại, ngân hàng trung ương các nước có thể sử dụng chính sách tiền tệ nới lỏng để kích thích nền kinh tế. Nếu tốc độ tăng trưởng tăng, ngân hàng trung ương có thể sử dụng chính sách tiền tệ tích cực để ngăn chặn lạm phát (điều đang xảy ra ở hầu hết các quốc gia hiện nay).
Nếu giá trị thực tế tốt hơn dự kiến, đây thường là dấu hiệu tích cực đối với thị trường chứng khoán và tiền tệ của quốc gia đó. Ngược lại, nếu giá trị thực tế thấp hơn mong đợi, thì đó là tín hiệu tiêu cực.
Hãy cùng xem một ví dụ cụ thể như sau. Báo cáo GDP tháng đã được công bố tại Vương quốc Anh vào thứ Ba (13 tháng 7). Dữ liệu cho thấy nền kinh tế Anh tăng trưởng 0,5% so với tháng trước. Trong khi đó các nhà phân tích dự báo GDP giảm 0,2%. Thứ nhất, nền kinh tế tăng trưởng 0,5% đã vượt lên mức giảm trong ba tháng trước đó. Thứ hai, dữ liệu thực tế tốt hơn mong đợi. Kết quả là, tỷ giá GBP/USD đã phản ứng lại trước thông tin trên với dấu hiệu tăng giá tại thời điểm xuất tin tức. Tất nhiên, tin tức thường bị thao túng, nhưng dữ liệu kinh tế thực tế sẽ luôn cho thấy hướng đi của các công cụ tài chính trong trung hạn.
