Trung Đông từ lâu đã là thùng thuốc nổ của những căng thẳng địa chính trị, và một cuộc xung đột toàn diện giữa Israel và Iran có thể gây ra hậu quả sâu rộng không chỉ trong khu vực này mà còn trên toàn cầu. Nếu một cuộc xung đột như vậy nổ ra, thị trường tài chính toàn cầu chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng. Giá dầu sẽ tăng vọt, giá vàng sẽ tăng mạnh và đồng đô la Mỹ có thể biến động. Hãy cùng xem những lĩnh vực quan trọng này — dầu mỏ, vàng và đô la — phản ứng thế nào trước một cuộc xung đột như vậy.
1. Giá dầu
Một trong những hậu quả trực tiếp và tức thì nhất của cuộc xung đột Israel-Iran sẽ là giá dầu. Phần lớn nguồn cung dầu mỏ trên thế giới đến từ Trung Đông. Mặc dù Israel và Iran không phải là những nước xuất khẩu dầu hàng đầu, nhưng cơ sở hạ tầng dầu mỏ rộng lớn tại khu vực này lại cực kỳ mong manh. Vậy thách thức lớn nhất là gì? Eo biển Hormuz là một lối đi hẹp giữ vai trò lưu thông khoảng 20% lượng dầu của thế giới. Iran nắm quyền kiểm soát khá lớn đối với khu vực này và luồng lưu thông dầu mỏ có khả năng cao sẽ bị chặn hoặc gián đoạn nếu xảy ra chiến tranh.
Khi nguồn cung dầu bị đe dọa, giá sẽ tăng vọt — điều này xảy ra gần như tự động. Chúng ta đã chứng kiến điều này trong các cuộc xung đột khác ở Trung Đông như khi giá dầu tăng gấp bốn lần trong cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973. Nếu chiến tranh nổ ra giữa Israel và Iran, chúng ta có thể sẽ gặp phải trường hợp tăng giá tương tự với tác động lan tỏa đến nền kinh tế toàn cầu. Đối với các quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu dầu như Châu Âu và Châu Á, giá nhiên liệu, vận tải và sản xuất sẽ cao hơn, từ đó làm tăng lạm phát và trì hoãn tăng trưởng kinh tế.
2. Vàng
Trong thời kỳ khủng hoảng, các nhà đầu tư có xu hướng đổ xô vào những tài sản mà họ cho là “an toàn”. Trong nhiều thế kỷ, vàng là tài sản phổ biến nhất trong thời kỳ bất ổn. Nếu căng thẳng giữa Israel và Iran leo thang thành một cuộc chiến tranh toàn diện, rất có khả năng chúng ta sẽ thấy nhu cầu về vàng tăng vọt khi mọi người tìm đến một tài sản lưu giữ giá trị ổn định.
Trong lịch sử gần đây, giá vàng đều tăng trong hầu hết mọi cuộc xung đột địa chính trị lớn, từ Chiến tranh vùng Vịnh đến cuộc xâm lược Iraq năm 2003. Tại sao? Bởi vì vàng được coi là một biện pháp phòng ngừa rủi ro. Khi các thị trường khác trở nên bất ổn, vàng thường trở thành chiếc két sắt trữ tiền để vượt qua cơn bão. Vì vậy, nếu Israel và Iran xảy ra chiến tranh, chúng ta có thể dự kiến giá vàng sẽ tăng vọt vì các nhà đầu tư sẽ lo lắng về những tác động kinh tế rộng hơn. Bạn có nghĩ rằng giá vàng hiện tại đang ở mức cao nhất mọi thời đại không?
3. Đồng đô la Mỹ
Tương tự như vàng, đồng đô la Mỹ có xu hướng tăng giá trong thời kỳ bất ổn toàn cầu. Là đồng tiền dự trữ của thế giới, đồng đô la được coi là một trong những tài sản an toàn nhất nên mọi người thường đổ xô đi mua đô la khi xung đột nổ ra. Trong trường hợp xảy ra chiến tranh giữa Israel và Iran, chúng ta có thể thấy trước rằng đồng đô la sẽ tăng giá khi các nhà đầu tư tìm nơi trú ẩn để tránh khỏi sự hỗn loạn.
Tuy nhiên, thực tế phức tạp hơn đôi chút. Nếu giá dầu tăng mạnh vì xung đột, lạm phát có thể tăng không chỉ trên toàn thế giới mà còn ở Hoa Kỳ. Lạm phát cao hơn nghĩa là Cục Dự trữ Liên bang có thể phải tăng lãi suất lên mức rất cao, từ đó làm đồng đô la mạnh hơn trong ngắn hạn. Tuy nhiên, lãi suất hiện tại đã rất cao và Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ đã phải bắt đầu chu kỳ giảm lãi suất vào tháng trước. Cuối cùng, nếu xung đột kéo dài và lạm phát vẫn luôn cao thì nền kinh tế Hoa Kỳ sẽ bị áp lực và giá trị đồng đô la sẽ có biến động.
Điều này cũng có thể ảnh hưởng đến các loại tiền tệ khác, đặc biệt là ở các thị trường mới nổi. Đồng tiền của các quốc gia phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu dầu từ Trung Đông có thể mất giá khi dầu đắt hơn, từ đó, nhu cầu sở hữu đô la để thanh toán loại dầu đó sẽ tăng. Do đó, mặc dù đồng đô la có khả năng tăng giá trong thời gian đầu, nhưng quỹ đạo dài hạn lại phụ thuộc vào việc xung đột sẽ diễn biến như thế nào và nền kinh tế Hoa Kỳ ứng phó với việc tăng giá năng lượng ra sao.
4. Thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán nói chung không thích sự bất ổn. Trong khi đó, xung đột giữa Israel và Iran lại có thể gây ra một làn sóng biến động trên thị trường toàn cầu. Nhà đầu tư có xu hướng rút tiền khỏi các tài sản rủi ro như cổ phiếu khi không chắc chắn về tương lai và cuộc chiến ở Trung Đông chắc chắn sẽ gây ra phản ứng tương tự.
Một số ngành kinh tế sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề hơn. Giá cổ phiếu của các công ty phụ thuộc nhiều vào dầu mỏ hoặc kết nối với khu vực này – hàng không, vận chuyển và sản xuất – có thể giảm khi chi phí tăng do giá dầu cao hơn. Mặt khác, giá cổ phiếu của một số ngành công nghiệp như công ty quốc phòng hoặc công ty năng lượng bên ngoài Trung Đông có thể giảm khi chi phí tăng do giá dầu cao hơn.
5. Nền kinh tế khu vực
Trung Đông nhìn chung sẽ là nơi hứng chịu nặng nhất các tác động kinh tế từ cuộc xung đột toàn diện giữa Israel và Iran. Các quốc gia vốn phụ thuộc vào xuất khẩu dầu như Saudi Arabia, UAE và Kuwait ban đầu có thể hưởng lợi từ giá dầu cao hơn. Tuy nhiên, bất ổn trong khu vực có thể khiến các nhà đầu tư nước ngoài e ngại và thị trường tài chính ở đây có thể bị ảnh hưởng.
Các quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu dầu sẽ ngay lập tức nhận thấy những tác động xấu đến nền kinh tế – đặc biệt là ở Châu Á (Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản) và Châu Âu. Giá dầu cao hơn sẽ làm tăng nhiều chi phí từ vận chuyển đến sản xuất, tăng lạm phát và thu hẹp ngân sách của các hộ gia đình. Ngân hàng trung ương ở các quốc gia này có thể phải tăng lãi suất để chống lạm phát, từ đó gây trì trệ hơn nữa cho sự tăng trưởng kinh tế.
Kết luận
Cuộc xung đột toàn diện giữa Israel và Iran sẽ gây ra nhiều tác động sâu rộng đến thị trường tài chính toàn cầu. Giá dầu có khả năng tăng đột biến, gây ra lạm phát và trì hoãn tăng trưởng kinh tế trên toàn thế giới. Vàng sẽ trở thành mặt hàng nóng khi các nhà đầu tư tìm kiếm nguồn thu nhập trú ẩn an toàn, và đồng đô la Mỹ sẽ mạnh lên với tư cách là một loại tiền tệ trú ẩn an toàn — ít nhất là trong thời gian đầu.
Thị trường chứng khoán sẽ có biến động lớn, với một số lĩnh vực chịu tác động mạnh hơn so với những lĩnh vực khác, và nền kinh tế ở khu vực Trung Đông và các nước nhập khẩu dầu sẽ phải đối mặt với những khó khăn kinh tế nghiêm trọng. Tóm lại, cuộc chiến giữa Israel và Iran sẽ dẫn đến bất ổn lan rộng, tạo ra một môi trường thách thức cho các nhà đầu tư và thị trường toàn cầu.
